Σχεδιάστηκε ο νέος χάρτης της Ελλάδας για τον Καποδίστρια 2

Αναδημοσίευση: Εφ. Έθνος, της Φώφη Γιωτάκη "Σχεδιάστηκε ο νέος χάρτης της Ελλάδας", 1/11/09

Το σχέδιο προβλέπει 394 δήμους, 16 «υπερνο­μαρχίες», 5 κρατικές περιφέρειες και μητροπολιτική λειτουργία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη
Ενα από τα βασικά «κεφάλαια» των προεκλογικών δεσμεύσεων του Γιώργου Παπανδρέου αφορούσε στις ριζικές αλλαγές στο κράτος, στη «φιλοσοφία», στη δομή και τη λειτουργία του.

Επρόκειτο για μια φιλόδοξη «χάρτα» δεσμεύσεων που ο πρωθυπουργός έχει δώσει εντολή στους συνεργάτες του να οδηγήσει άμεσα στη διοικητική μεταρρύθμιση και τον νέο εκλογικό νόμο. Στόχος του πρωθυπουργού είναι, ακόμη και πριν από τον νέο χρόνο, η κυβέρνηση να έχει έτοιμο τον «χάρτη» των αλλαγών στο κράτος, ώστε να είναι δυνατή η έναρξη του δημοσίου διαλόγου με τα κόμματα και τους φορείς.

Στο Μέγαρο Μαξίμου, σε αρκετές από τις συζητήσεις με τους στενούς του συνεργάτες και τον αρμόδιο υπουργό των Εσωτερικών έχει επισημάνει την ανάγκη ύπαρξης ουσιαστικής προεργασίας και μελέτης όλων των επιστημονικών εισηγήσεων -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι προκρίνει τη λογική της «παράτασης» της όλης διαδικασίας.

«Εχουμε σχέδιο, το οποίο και οφείλουμε να υλοποιήσουμε χωρίς καθυστερήσεις, αλλά πάντα κάνοντας διάλογο με όλες τις πλευρές», λέει στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού, θυμίζοντας ότι ο κ. Παπανδρέου ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε παρουσιάσει από τις πρώτες μέρες δέσμη προτάσεων στον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή για ριζικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα και στη Δημόσια Διοίκηση υπέρ της διαφάνειας και της αντιμετώπισης της διαφθοράς.

Ο τρόπος εκλογής του βουλευτή ή της χρηματοδότησης των κομμάτων αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες, λοιπόν, της νέας κυβέρνησης. Νέος εκλογικός νόμος, Καποδίστριας 2, αιρετές περιφέρειες και μητροπολιτική διακυβέρνηση. Στόχοι και σχέδια με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους. Θα προλάβει η νέα κυβέρνηση να προχωρήσει στο σύνολο των αλλαγών μέχρι τις δημοτικές εκλογές, τον Οκτώβρη του 2010;

Οι δύο επιτροπές. Ο υπουργός Εσωτερικών, Γιάννης Ραγκούσης, έχει ήδη δεσμευτεί ότι οι αλλαγές θα προχωρήσουν άμεσα και μάλιστα συγκρότησε δύο επιτροπές επιστημόνων που θα καταρτίσουν τα νομοσχέδια για τον εκλογικό νόμο και τον Καποδίστρια 2.

Το μόνο ερωτηματικό αφορά τον χρόνο έναρξης του δημοσίου διαλόγου, καθώς έχουν κατατεθεί εισηγήσεις για αναβολή μέχρι να εκλεγεί ο νέος αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας. Για παράδειγμα, ο κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, ο οποίος έχει βάλει τη «σφραγίδα» του στο «προσχέδιο» του εκλογικού νόμου, προτείνει η όλη συζήτηση να ξεκινήσει μετά την ανάδειξη του νέου αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ώστε να αποφευχθεί η όποια εμπλοκή στα εσωκομματικά της ΝΔ.

Είναι γεγονός ότι και άλλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζουν «άκομψη» κίνηση την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης, χωρίς η ΝΔ να έχει αποκτήσει σαφή προσανατολισμό και πυξίδα.

Νέος εκλογικός νόμος
«Ραχοκοκαλιά» το γερμανικό μοντέλο

Από την προεκλογική περίοδο ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου, αλλά και στελέχη του ΠΑΣΟΚ μιλούσαν για τη σύνταξη ενός εκλογικού νόμου που δεν θα ακολουθούσε πιστά, αλλά που θα αξιοποιούσε τη «ραχοκοκαλιά» του γερμανικού μοντέλου, το οποίο στηρίζεται στον συνδυασμό σταυρού και λίστας, στην αύξηση των μονοεδρικών και των βουλευτών Επικρατείας και στο μπόνους των 40 εδρών για το πρώτο κόμμα ώστε να εξασφαλίζεται η κυβερνησιμότητα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζουν το σενάριο 160 ή 180 μονοεδρικών περιφερειών (που θα εκλέγονται με σταυρό) και το σπάσιμο της χαώδους Β’ Αθήνας. Οι υπόλοιποι βουλευτές θα εκλέγονται με λίστα. Είναι σαφές ότι ενώ το προτεινόμενο σύστημα δημιουργεί δίχτυ διαφάνειας των προεκλογικών εκστρατειών και μειώνει το κόστος κομμάτων και υποψήφιων βουλευτών για την εκλογή τους, προκαλεί αντιδράσεις και σχόλια για τη δημιουργία «βουλευτών δύο ταχυτήτων».

Ωστόσο υπάρχει σαφής πρόβλεψη και στον υπό διαμόρφωση εκλογικό νόμο αλλά και λόγω του πολιτικού προσανατολισμού Μεγάρου Μαξίμου και υπουργείου Εσωτερικών. Η ανάδειξη των υποψήφιων βουλευτών προτείνεται να γίνει μέσω της διαδικασίας των προκριματικών εκλογών στα κόμματα. «Χρειάζεται περισσότερη δημοκρατία στη λειτουργία των κομμάτων», τονίζει χαρακτηριστικά στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού.

Και η Β’ Αθήνας; Η μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια της χώρας προτείνεται να σπάσει σε 23 μονοεδρικές περιφέρειες, εφόσον ισχύσει το σενάριο των 160 μονοεδρικών συνολικά ή σε 25 εάν προκριθεί το σενάριο των 180 μονοεδρικών. Για παράδειγμα, δήμοι όπως το Χαλάνδρι και το Αιγάλεω θα εκλέγουν από έναν βουλευτή.

Ο μεγαλύτερος Δήμος του Περιστερίου θα εκπροσωπείται ενδεχομένως από δύο βουλευτές, ενώ Μαρούσι και Πεύκη (μαζί) από έναν. Θα υπάρξει, βάσει των προτάσεων, και «συνασπισμός» δήμων (μικρότερων σε πληθυσμό) για την εκλογή ενός βουλευτή που θα τους εκπροσωπεί.

Πρωταγωνιστής η τοπική αυτοδιοίκηση
Στόχος η μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων στην Περιφέρεια

Το πρώτο και καθοριστικό βήμα για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση που οδηγεί σε έναν νέο και πρωταγωνιστικό ρόλο την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κατά τους ειδικούς η μείωση του αριθμού των δήμων. Ο Καποδίστριας 2, δηλαδή, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του οποίου έχει δεσμευτεί ότι θα προωθήσει ο νέος υπουργός Εσωτερικών. Και βάση για τη σύνταξη του νόμου;

Οι μελέτες της ΚΕΔΚΕ και του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ), με τη «σφραγίδα» του πανεπιστημιακού και διακεκριμένου συνταγματολόγου Δημήτρη Τσάτσου. ΚΕΔΚΕ και ΙΤΑ έχουν επίσης ολοκληρωμένες μελέτες για την αιρετή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και τα μητροπολιτικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης.

«Λιγότεροι και ισχυροί δήμοι» είναι το «σύνθημα» το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες παραπέμπει στη δημιουργία 394 δήμων -αριθμός όμως που μπορεί να αλλάξει αφού δεν υπάρχουν ακόμη συγκεκριμένες αποφάσεις. Η χωροθέτηση θα γίνει με βάση αντικειμενικά κριτήρια: γεωγραφικά, δημογραφικά, αναπτυξιακά.

Η μείωση του αριθμού των δήμων και συνεπώς η συγκρότησή τους σε πληθυσμιακά και χωρικά μεγαλύτερες γεωγραφικές μονάδες εκτιμάται ότι θα διευκολύνει την ανάπτυξη ενός ισχυρότερου διοικητικού συστήματος, «που δεν θα απομακρύνει τη διοίκηση από τον πολίτη», αλλά αντίθετα θα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εκτεταμένη μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων από το κέντρο στην περιφέρεια.

Αιρετοί. Μεγάλη τομή θεωρείται η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αιρετό περιφερειάρχη και αιρετό περιφερειακό συμβούλιο και με ενσωματωμένες ως διαμερίσματα τις σημερινές νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι 54 νομαρχίες θα «συμπτυχθούν» σε 16 ή 17 περιφέρειες, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξουν και 5-6 κρατικές περιφέρειες.

Ετσι στην αιρετή περιφέρεια θα μεταφερθούν σταδιακά όλες εκείνες οι αρμοδιότητες που ασκούνται σήμερα από την κρατική περιφέρεια, εκτός από εκείνες που έχουν αμιγώς κρατικό χαρακτήρα.

Η συγκρότηση δευτεροβάθμιων μητροπολιτικών ΟΤΑ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη είναι ακόμη ως προς τον σχεδιασμό σε νηπιακή ηλικία -αν και προτείνεται από ειδικούς και ανθρώπους της αυτοδιοίκησης προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματική διαχείριση των ενιαίων βασικών λειτουργιών των μεγάλων πολεοδομικών συγκροτημάτων.